Przejdź do menu głównego. Przejdź do nawigacji strony. Przejdź do treści strony.

Pracownia Metabolomiki

Zespół kierowany przez dr hab. Karola Jelonka, prof. NIO

Główne kierunki badań

  • Analiza molekularnych mechanizmów modulacji systemowej reakcji homeostazy metabolicznej w odpowiedzi na promieniowanie jonizujące.
  • Identyfikacja mechanizmów przeprogramowania metabolomicznego w nowotworach – od regulacji molekularnej do implikacji terapeutycznych.

Usługi obce: analizy ilościowe metabolitów przy wykorzystaniu zestawu AbsoluteIDQ® p400 (firmy Biocrates), który umożliwia pomiar ponad 400 metabolitów należących do 11 różnych klas biochemicznych. Zestaw ten został już zwalidowany pod kątem pomiaru metabolitów nie tylko w osoczu czy surowicy, ale również w próbkach moczu, tkanek czy komórek. Szczegółowa lista metabolitów: https://biocrates.com/wp-content/uploads/2022/02/biocrates-p400-HR-list-of-metabolites-v2-2021.pdf

Zespół

dr hab. Karol Jelonekprofesor NIO   Karol.Jelonek@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9627
Lucyna PongeStarszy technik analityki medycznejLucyna.Ponge@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9679

Publikacje

Debik J, Mrowiec K, Kurczyk A, Widłak P, Jelonek K, Bathen TF, Giskeødegård GF. Sources of variation in the serum metabolome of female participants of the HUNT2 study. Commun Biol. 2024 Nov 6;7(1):1450. doi: 10.1038/s42003-024-07137-x.

Łysek-Gładysińska M, Wieczorek A, Walaszczyk A, Jelonek K, Pietrowska M, Widłak P, Kulik R, Gabryś D. Late Effects of Ionizing Radiation on the Ultrastructure of Hepatocytes and Activity of Lysosomal Enzymes in Mouse Liver Irradiated In Vivo. Metabolites. 2024 Apr 9;14(4):212. doi: 10.3390/metabo14040212.

Mrowiec K, Debik J, Jelonek K, Kurczyk A, Ponge L, Wilk A, Krzempek M, Giskeødegård GF, Bathen TF, Widłak P. Profiling of serum metabolome of breast cancer: multi-cancer features discriminate between healthy women and patients with breast cancer. Front Oncol. 2024 Apr 4;14:1377373. doi: 10.3389/fonc.2024.1377373.

Zyla J, Marczyk M, Prazuch W, Sitkiewicz M, Durawa A, Jelitto M, Dziadziuszko K, Jelonek K, Kurczyk A, Szurowska E, Rzyman W, Widłak P, Polanska J. Combining Low-Dose Computer-Tomography-Based Radiomics and Serum Metabolomics for Diagnosis of Malignant Nodules in Participants of Lung Cancer Screening Studies. Biomolecules. 2023 Dec 28;14(1):44. doi: 10.3390/biom14010044.

Jelonek K, Mrowiec K, Gabryś D, Widłak P. The Metabolic Footprint of Systemic Effects in the Blood Caused by Radiotherapy and Inflammatory Conditions: A Systematic Review. Metabolites. 2023 Sep 9;13(9):1000. doi: 10.3390/metabo13091000.

Mrowiec K, Kurczyk A, Jelonek K, Debik J, Giskeødegård GF, Bathen TF, Widłak P. Association of serum metabolome profile with the risk of breast cancer in participants of the HUNT2 study. Front Oncol. 2023 Mar 16;13:1116806. doi: 10.3389/fonc.2023.1116806.

Zebrowska A, Jelonek K, Mondal S, Gawin M, Mrowiec K, Widłak P, Whiteside T, Pietrowska M. Proteomic and Metabolomic Profiles of T Cell-Derived Exosomes Isolated from Human Plasma. Cells. 2022 Jun 18;11(12):1965. doi: 10.3390/cells11121965.

Smolarz M, Kurczyk A, Jelonek K, Żyła J, Mielańczyk Ł, Sitkiewicz M, Pietrowska M, Polańska J, Rzyman W, Widłak P. The Lipid Composition of Serum-Derived Small Extracellular Vesicles in Participants of a Lung Cancer Screening Study. Cancers (Basel). 2021 Jul 8;13(14):3414. doi: 10.3390/cancers13143414.

Jelonek K, Krzywon A, Papaj K, Polanowski P, Szczepanik K, Skladowski K, Widlak P. Dose-dependence of radiotherapy-induced changes in serum levels of choline-containing phospholipids; the importance of lower doses delivered to large volumes of normal tissues. Strahlenther Onkol. 2021 Jun 29;197(10):926-934. doi: 10.1007/s00066-021-01802-4.

Widłak P, Jelonek K, Kurczyk A, Żyła J, Sitkiewicz M, Bottoni E, Veronesi G, Polańska J, Rzyman W. Serum Metabolite Profiles in Participants of Lung Cancer Screening Study; Comparison of Two Independent Cohorts. Cancers (Basel). 2021 May 31;13(11):2714. doi: 10.3390/cancers13112714.

Łysek-Gładysińska M, Wieczorek A, Jóźwik A, Walaszczyk A, Jelonek K, Szczukiewicz-Markowska G, Horbańczuk OK, Pietrowska M, Widłak P, Gabryś D. Aging-Related Changes in the Ultrastructure of Hepatocytes and Cardiomyocytes of Elderly Mice Are Enhanced in ApoE-Deficient Animals. Cells. 2021 Feb 26;10(3):502. doi: 10.3390/cells10030502.

Jelonek K, Krzywon A, Jablonska P, Slominska EM, Smolenski RT, Polanska J, Rutkowski T, Mrochem-Kwarciak J, Skladowski K, Widlak P. Systemic Effects of Radiotherapy and Concurrent Chemo-Radiotherapy in Head and Neck Cancer Patients-Comparison of Serum Metabolome Profiles. Metabolites. 2020 Feb 7;10(2):60. doi: 10.3390/metabo10020060.

Jelonek K, Widłak P. Metabolome-based biomarkers: their potential role in the early detection of lung cancer. Contemp Oncol (Pozn). 2018 Sep 30;22(3):135-140. doi: 10.5114/wo.2018.78942.

Wieczorek A, Lysek-Gladysinska M, Walaszczyk A, Jelonek K, Smolarz M, Pietrowska M, Gabrys D, Kulik R, Widlak P. Changes in activity and structure of lysosomes from liver of mouse irradiated in vivo. Int J Radiat Biol. 2018 Apr 3;94(5):443-453. doi: 10.1080/09553002.2018.1451005.

Lysek-Gladysinska M, Wieczorek A, Walaszczyk A, Jelonek K, Jozwik A, Pietrowska M, Dörr W, Gabrys D, Widlak P. Long-term effects of low-dose mouse liver irradiation involve ultrastructural and biochemical changes in hepatocytes that depend on lipid metabolism. Radiat Environ Biophys. 2018 Feb 22;57(2):123-132. doi: 10.1007/s00411-018-0734-9.

Ros-Mazurczyk M, Jelonek K, Marczyk M, Binczyk F, Pietrowska M, Polanska J, Dziadziuszko R, Jassem J, Rzyman W, Widlak P. Serum lipid profile discriminates patients with early lung cancer from healthy controls. Lung Cancer. 2017 Aug 1;112:69-74. doi: 10.1016/j.lungcan.2017.07.036.

Gawin M, Wojakowska A, Pietrowska M, Marczak Ł, Chekan M, Jelonek K, Lange D, Jaksik R, Gruca A, Widłak P. Proteome profiles of different types of thyroid cancers. Mol Cell Endocrinol. 2018 Nov 26;472:68-79. doi: 10.1016/j.mce.2017.11.020.

Walaszczyk A, Szołtysek K, Jelonek K, Polańska J, Dörr W, Haagen J, Widłak P, Gabryś D. Heart irradiation reduces microvascular density and accumulation of HSPA1 in mice. Strahlenther Onkol. 2018 Oct 23;194(3):235-242. doi: 10.1007/s00066-017-1220-z.

Jelonek K, Pietrowska M, Widlak P. Systemic effects of ionizing radiation at the proteome and metabolome levels in the blood of cancer patients treated with radiotherapy: the influence of inflammation and radiation toxicity. Int J Radiat Biol. 2017 Mar 30;93(7):683-696. doi: 10.1080/09553002.2017.1304590.

Roś-Mazurczyk M, Wojakowska A, Marczak Ł, Polański K, Pietrowska M, Jelonek K, Domińczyk I, Hajduk A, Rutkowski T, Składowski K, Widłak P. Ionizing radiation affects profile of serum metabolites: increased level of 3-hydroxybutyric acid in serum of cancer patients treated with radiotherapy. Acta Biochim Pol. 2017 Nov 4;64(1):189-193. doi: 10.18388/abp.2016_1301.

Jelonek K, Widlak P, Pietrowska M. The Influence of Ionizing Radiation on Exosome Composition, Secretion and Intercellular Communication. Protein Pept Lett. 2016;23(7):656-63. doi: 10.2174/0929866523666160427105138.

Wojakowska A, Marczak Ł, Jelonek K, Polanski K, Widlak P, Pietrowska M. An Optimized Method of Metabolite Extraction from Formalin-Fixed Paraffin-Embedded Tissue for GC/MS Analysis. PLoS One. 2015 Sep 8;10(9):e0136902. doi: 10.1371/journal.pone.0136902.

Pietrowska M, Jelonek K, Polanska J, Wojakowska A, Marczak L, Chawinska E, Chmura A, Majewski W, Miszczyk L, Widlak P. Partial-Body Irradiation in Patients with Prostate Cancer Treated with IMRT Has Little Effect on the Composition of Serum Proteome. Proteomes. 2015 Jun 30;3(3):117-131. doi: 10.3390/proteomes3030117.

Jelonek K, Wojakowska A, Marczak L, Muer A, Tinhofer-Keilholz I, Lysek-Gladysinska M, Widlak P, Pietrowska M. Ionizing radiation affects protein composition of exosomes secreted in vitro from head and neck squamous cell carcinoma. Acta Biochim Pol. 2015;62(2):265-72. doi: 10.18388/abp.2015_970.

Widlak P, Jelonek K, Wojakowska A, Pietrowska M, Polanska J, Marczak Ł, Miszczyk L, Składowski K. Serum Proteome Signature of Radiation Response: Upregulation of Inflammation-Related Factors and Downregulation of Apolipoproteins and Coagulation Factors in Cancer Patients Treated With Radiation Therapy–A Pilot Study. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2015 Apr 7;92(5):1108-1115. doi: 10.1016/j.ijrobp.2015.03.040.

Pietrowska M, Jelonek K, Michalak M, Roś M, Rodziewicz P, Chmielewska K, Polański K, Polańska J, Gdowicz-Kłosok A, Giglok M, Suwiński R, Tarnawski R, Dziadziuszko R, Rzyman W, Widłak P. Identification of serum proteome components associated with progression of non-small cell lung cancer. Acta Biochim Pol. 2014 May 29;61(2):325-31.

Jelonek K, Pietrowska M, Ros M, Zagdanski A, Suchwalko A, Polanska J, Marczyk M, Rutkowski T, Skladowski K, Clench MR, Widlak P. Radiation-induced changes in serum lipidome of head and neck cancer patients. Int J Mol Sci. 2014 Apr 17;15(4):6609-24. doi: 10.3390/ijms15046609.

Widłak P, Pietrowska M, Polańska J, Rutkowski T, Jelonek K, Kalinowska-Herok M, Gdowicz-Kłosok A, Wygoda A, Tarnawski R, Składowski K. Radiotherapy-related changes in serum proteome patterns of head and neck cancer patients; the effect of low and medium doses of radiation delivered to large volumes of normal tissue. J Transl Med. 2013 Dec 5;11:299. doi: 10.1186/1479-5876-11-299.

Jelonek K, Walaszczyk A, Gabryś D, Pietrowska M, Kanthou C, Widłak P. Cardiac endothelial cells isolated from mouse heart – a novel model for radiobiology. Acta Biochim Pol. 2011 Aug 31;58(3):397-404.

Jelonek K, Gdowicz-Klosok A, Pietrowska M, Borkowska M, Korfanty J, Rzeszowska-Wolny J, Widlak P. Association between single-nucleotide polymorphisms of selected genes involved in the response to DNA damage and risk of colon, head and neck, and breast cancers in a Polish population. J Appl Genet. 2010;51(3):343-52. doi: 10.1007/BF03208865.

Projekty Badawcze

OkresNumer projektuKierownik projektuTytuł
2020-2024NCN GRIEG 1 2019/34/H/NZ7/00503Piotr Widłak (od roku 2022 Karol Jelonek)
we współpracy
z Norwegian University of Science and Technology (NTNU) Trondheim, Norwegia		Wykorzystanie profilu metabolitów surowicy w ocenie ryzyka zachorowania na raka piersi [Serum metabolome profiling in breast cancer risk assessment (SEMPRA)] https://sempra.io.gliwice.pl/home_pl.html
www.facebook.com
2021-2023NCN MINIATURA 5
DEC-2021/05/X/NZ3/01368		Karol JelonekAktywacja ścieżki NF-κB jako hipotetyczny element mechanizmu „radiation-induced bystander effect”, w którym mediatorem są egzosomy uwalniane przez napromieniowane komórki [Activation of the NF-κB pathway as a hypothetical element of the “radiation-induced bystander effect” mediated by exosomes released by irradiated cells]