Przejdź do menu głównego. Przejdź do nawigacji strony. Przejdź do treści strony.

Pracownia Biologii Nowotworów i Markerów Molekularnych

Zespół kierowany przez prof. Katarzynę Lisowską

Główne kierunki badań

  • Zastosowanie wysokoprzepustowych analiz genomicznych (mikromacierze DNA, sekwencjonowanie nowej generacji; NGS) do identyfikacji nowych markerów molekularnych o potencjalnym znaczeniu w diagnostyce chorób nowotworowych.
  • Poszukiwanie korelacji między poziomem ekspresji wybranych genów/białek w guzie, a cechami klinicznymi nowotworu
  • Badanie biologicznej roli wybranych genów/białek w procesie nowotworzenia i w progresji nowotworu, na modelu in vitro
  • Poszukiwanie biomarkerów oporności na nowy inhibitor dla receptora czynnika wzrostu fibroblastów (FGFR) opracowany przez polską firmę farmaceutyczną CelonPharma.

Naszym niedawnym osiągnieciem jest wyprowadzenie nowej linii komórkowej do badań nad niskozróżnicowanym rakiem jajnika. Badania te opublikowane zostały w artykule pt. Establishment and Characterization of the Novel High-Grade Serous Ovarian Cancer Cell Line OVPA8; pisała o tym także Polska Agencja Prasowa (PAP).  Linia komórkowa została przekazana do dwóch repozytoriów: ECACC (European Collection of Autenthicated Cell Cultures, https://www.phe-culturecollections.org.uk/products/celllines/generalcell/detail.jsp?refId=19062601&collection=ecacc_gc) w Anglii i DSMZ (Deutsche Sammlung von Mikroorganismen und Zellkulturen, https://www.dsmz.de/collection/catalogue/details/culture/ACC-871) w Niemczech.

Zespół

Katarzyna Lisowska, Ph.D., (group leader)Profesor zwyczajnykatarzyna.lisowska@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9888
Katarzyna Kujawa, Ph.D.Biotechnologkatarzyna.kujawa@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9888
Alexander Cortez, Ph.D.Asystentalexander.cortez@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9885
Joanna Syrkis, M.Sc.Doktorantkajoanna.syrkis@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9881
Patrycja Jakubowska, M.Sc.Starszy technikpatrycja.jakubowska@gliwice.nio.gov.pl+48 32 278 9881

Publikacje Naukowe

Rak jajnika:

  • Kujawa KA, Zembala-Nożynska E, Syrkis JP, Cortez AJ, Kupryjańczyk J, Lisowska KM (2022): Microfibril Associated Protein 5 (MFAP5) Is Related to Survival of Ovarian Cancer Patients but Not Useful as a Prognostic Biomarker. Int J Mol Sci. 23(24):15994. doi: 10.3390/ijms232415994
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36555638/

  • Cortez AJ, Kujawa KA, Wilk AM, Sojka DR, Syrkis JP, Olbryt M, Lisowska KM (2020): Evaluation of the Role of ITGBL1 in Ovarian Cancer. Cancers. 12, 2676; doi:10.3390/cancers12092676
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32961775/
  • Tudrej P, Kujawa KA, Cortez AJ, Lisowska KM (2019): Characteristics of in Vivo Model Systems for Ovarian Cancer Studies. Diagnostics. 9, 120; doi:10.3390/diagnostics9030120
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31540126/
  • Tudrej P, Olbryt M, Zembala-Nożyńska E, Kujawa KA, Cortez AJ, Fiszer-Kierzkowska A, Pigłowski W, Nikiel B, Głowala-Kosińska M, Bartkowska-Chrobok A, Smagur A, Fidyk W,,Lisowska KM (2018): Establishment and Characterization of the Novel High-Grade Serous Ovarian Cancer Cell Line OVPA8. Int. J. Mol. Sci. 19(7); doi:10.3390/ijms19072080
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30018258/
  • Szafron LM, Balcerak A, Grzybowska EA, Pienkowska-Grela B, Podgorska A, Zub R, Olbryt M, Pamula-Pilat J, Lisowska KM, Grzybowska E, Rubel T, Dansonka-Mieszkowska A, Konopka B, Kulesza M, Lukasik M, Kupryjanczyk J (2015): The putative oncogene, CRNDE, is a negative prognostic factor in ovarian cancer patients. Oncotarget. 6(41): 43897-910; doi: 10.18632/oncotarget.6016
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26556866/
  • Lisowska K(2007): Profil ekspresji genów w raku jajnika: znaczenie dziedzicznej mutacji genu BRCA1 na tle innych cech molekularnych i klinicznych guza (rozprawa habilitacyjna). Nowotwory J. Oncol.57, supl. 8.
  • Lisowska K,Grzybowska E (2004): Profile ekspresji genów w raku jajnika – poszukiwanie nowych markerów molekularnych i próby klasyfikacji przypadków pod względem rokowania i odpowiedzi na terapię.  Onkol.Supl. 1, 21-29

Rak piersi:

  • Dudaladava V, Jarząb M, Stobiecka E, Chmielik E, Simek K, Huzarski T, Lubiński J, Pamuła J, Pękala W, Grzybowska E, Lisowska K (2006): Gene Expression Profiling in Hereditary, BRCA1-linked Breast Cancer: Preliminary Report. Hered Cancer Clin Pract. 4(1): 28–38; doi: 10.1186/1897-4287-4-1-28
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3401917/
  • Dudaladava V, Jarzab M, Pamula J, Pekala W, Huzarski T, Lubinski J, Grzybowska E, Lisowska K (2005): Gene expression signature of hereditary breast cancer. Breast Cancer Res. 7(Suppl 2): P4.30; doi: 10.1186/bcr1160
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4233581/

Białka stresu komórkowego w raku i cytoprotekcji:

  • Nagy, Z. Balogi, I. Gombos, M. Akerfelt, A. Björkbom, G. Balogh, Z. Török, A. Maslyanko, a. Fiszer-Kierzkowska, K. Lisowska , P. Slotte, L. Sistonen, I. Horváth, L. Vígh (2007): Hyperfluidization-coupled membrane microdomain reorganization is linked to activation of the heat shock response in a murine melanoma cell line. Proc. Natl. Acad. Sci. 104: 7945-50; doi: 10.1073/pnas.0702557104
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17470815/
  • Vydra N, Malusecka E, Jarzab M, Lisowska K, Głowala-Kosinska M, Benedyk K, Widłak P, Krawczyk Z, Widłak W. (2006): Spermatocyte-specific expression of constitutively active heat shock factor 1 induces HSP70i-resistant apoptosis in male germ cells. Cell Death Differ. 13(2): 212-22; doi: 10.1038/sj.cdd.4401758
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16151457/
  • Rusin M, Zientek H, Krześniak M, Małusecka E, Zborek A, Krzyżowska-Gruca S, Butkiewicz D, Vaitiekunaite R, Lisowska K, Grzybowska E, Krawczyk Z (2004): Intronic polymorphism (1541-1542delGT) of the constitutive heat shock protein 70 gene has functional significance and shows evidence of association with lung cancer risk. Mol. Carcinogen; 39: 155-163; doi: 10.1002/mc.20009
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14991745/
  • Fiszer-Kierzkowska A, Wysocka A, Jarząb M, Lisowska K, Krawczyk Z (2003): Structure of gene flanking regions and functional analysis of sequences upstream of the rat hsp70.1 stress gene. Biochim Biophys Acta.1625(1):77-87; doi: 10.1016/s0167-4781(02)00592-4
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12527428/
  • Rafiee M, Kanwar JR, Berg RW, Lehnert K, Lisowska K, Krissansen GW (2001): Induction of systemic antitumor immunity by gene transfer of mammalian heat shock protein 70.1 into tumors in situ. Cancer Gene Ther. 8(12):974-81; doi: 10.1038/sj.cgt.7700395
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11781660/
  • Krawczyk Z, Lisowska K (2000): Regulacja ekspresji genów szoku termicznego hsp70i.  Biochem. 46: 24-37

Organizmy genetycznie modyfikowane:

Inne (Other)

  • Lisowska K, Krawczyk Z. Profesor Mieczysław Chorąży. Wspomnienie. NAUKA 2/2021 195–204. DOI: 10.24425/nauka.2021.136324
    https://journals.pan.pl/nauka/136324

  • Zarczynska I, Gorska-Arcisz M, Cortez AJ, Kujawa KA, Wilk AM, Skladanowski AC, Stanczak A, Skupinska M, Wieczorek M, Lisowska KM, Sadej R, Kitowska K (2021): p38 Mediates Resistance to FGFR Inhibition in Non-Small Cell Lung Cancer. Cells 10(12): 3363; doi: /10.3390/cells10123363
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34943871/
  • Rusin A, Zawisza-Puchałka J, Kujawa K, Gogler-Pigłowska A, Wietrzyk J, Świtalska M, Głowala-Kosińska M, Gruca A, Szeja W, Krawczyk Z, Grynkiewicz G (2011): Synthetic conjugates of genistein affecting proliferation and mitosis of cancer cells. Bioorgan. Med. Chem., 19: 295–305; doi: 10.1016/j.bmc.2010.11.024
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21129977/
  • Lisowska K, Jarząb M (2004): Zastosowania mikromacierzy w biologii molekularnej i naukach medycznych. W: Na Pograniczu Chemii i Biologii, red. H. Koroniak, J. Barciszewski, Uniwersytet im. Adam a Mickiewicza w Poznaniu, Wyd. Nauk. Poznań, t. X, 401-427. 
  • Wiench M, Wygoda Z, Gubała E, Włoch J, Lisowska K, Krassowski J, Ścieglińska D, Fiszer-Kierzkowska A, Lange D, Kula D, Zeman M, Roskosz J, Kukulska A, Krawczyk Z, Jarząb B (2001): Estimation of risk of inherited medullary thyroid carcinoma in apparent sporadic patients. J Clin Oncol. 19(5): 1374-80; doi: 10.1200/JCO.2001.19.5.1374.
    https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11230481/

Projekty Badawcze

OkresNumer projektu Kierownik / koordynatorTytuł
2019 – 2020Miniatura 3Dr Katarzyna KujawaWstępna ocena związku wybranych białek (DSPG3, LOX, FN1, POSTN, MFAP5, CLASP1) z cechami kliniczno-patologicznymi raka jajnika
2016 – 2020Grant Nr STRATEGMED II/266766/17/NCBR/2015dr. hab. K. LisowskaOpracowanie nowoczesnych biomarkerów oraz rozwój innowacyjnego inhibitora kinaz FGFR stosowanego w terapii nowotworów [CELONKO]
2012 – 2015Grant 2012/04/M/NZ2/00133dr. hab. K. Lisowska Projekt Harmonia: „Biologiczne oddziaływania komórek raka jajnika z komórkami macierzystymi trzewnej tkanki tłuszczowej (omental derived adipose stem cells, O-ASC)”
2006 – 2010Grant Nr PBZ-MNiI2/1/2005prof. Włodzimierz Ostrowski – COI Warszawa Projekt zamawiany: „Zastosowanie współczesnej genomiki funkcjonalnej i bioinformatyki do charakteryzacji i tworzenia modeli procesów biologicznych o istotnym znaczeniu w medycynie i rolnictwie” Projekt badawczy: „Znaczenie podstawowych molekularnych cech nowotworu oraz jego mikro-środowiska jako determinant profilu ekspresji genów” (dr Katarzyna Lisowska – kierownik zadania, mgr Magdalena Olbryt – główny wykonawca)
2008 – 2009Grant Nr N N401 231234prof. Zdzisław Krawczyk – COI Gliwice „Poszukiwanie molekularnej sygnatury hipoksji w czerniaku”, (grant promotorski – mgr Magdalena Olbryt)
2003 – 2006PBZ-KBN-091/P05/2003prof. Ewa Grzybowska – COI Gliwice Projekt zamawiany: „Badania nad molekularną patogenezą nowotworów oraz wykorzystanie metod biologii molekularnej, genomiki i proteomiki dla wczesnego wykrywania, optymalizacji leczenia i rozwoju nowych metod terapii nowotworów złośliwych”Projekt badawczy:„Porównanie profilu ekspresji genów w rakach jajnika uwarunkowanych obecnością dziedzicznych mutacji i polimorfizmów oraz w sporadycznych rakach jajnika” (dr Katarzyna Lisowska – kierownik zadania, mgr Magdalena Olbryt – główny wykonawca)
2001 – 2004PBZ/KBN/040/P04/2001prof. Barbara Jarząb, COI – GliwiceProjekt zamawiany: „Zastosowanie metod nowoczesnej genomiki funkcjonalnej do rozwiązania istotnych problemów z zakresu biotechnologii i medycyny”.
Projekty badawcze:
1. „Profil ekspresji genów w komórkach nowotworowych czerniaka B16(F10) in vitro w warunkach hipoksji”; mgr Magdalena Olbryt, główny wykonawca
2. „Badanie wzoru ekspresji genów metodą mikromacierzy DNA w genetycznie uwarunkowanych nowotworach piersi w porównaniu do nowotworów sporadycznych” prof. Ewa Grzybowska – kierownik zadania; dr Katarzyna Lisowska – główny wykonawca